जेनजी आन्दोलनको अग्रपंक्तिमा सक्रिय युवा राजनीतिक रूपमा सचेत, कतिपय कानूनकै अध्येता भएकाले संविधानलाई खतरामा नपार्ने गरी यसको रक्षार्थ शुरूदेखि नै खटिरहेका सर्वविदितै छ।

कतिपय मान्छेहरू राष्ट्रपतिले निकालेको उपाय असंवैधानिक भएको जिरह पनि गरिरहेका छन्। तर यत्रो ध्वंस/विद्रोहपछिको सो उपायलाई हामीले मान्नु नै बुद्धिमान ठहर्छ।

आन्दोलनकारीलाई संसद् विघटनको एक सूत्रमा ढाल्ने क्षमताका बालेनले राष्ट्रिय धरोहर जल्नबाट रोक्न सक्थे। लम्कीचुहाकी मेयर सुशीला शाहीले आन्दोलनकारीलाई सम्झाई बुझाइ फिर्ता पठाएको सन्दर्भ यहाँ स्मरणीय छ।

यदि राष्ट्रपतिले अधिकार प्रयोग गर्न मिल्छ भन्ने व्याख्या हो भने हामीले भविष्यमा राष्ट्रपतिलाई एउटा शक्ति केन्द्रका रूपमा विकसित गर्न खोजेका हौँ भन्ने बुझ्नुपर्छ।

पार्टी शुद्धीकरण, विचारमा परिवर्तन र  पुस्तान्तरणको प्रक्रिया अघि बढाउने कि मत्थर भएको जेनजी आन्दोलनलाई फेरि सडकमा फर्काउन बाध्य पार्ने? उत्तर दलहरूले नै दिनुपर्ने छ।

मिथिलावासी वैदिकपर्वमा लोक आस्था र लोकपर्वमा वैदिक छनक दिन खप्पिस हुन्छन्। यही कारण नवरात्राजस्तो शास्त्रीय पर्व पनि मिथिलाञ्चलमा लोकगीतको निरझरनीबीच मनाइन्छ।

दलहरूले विगतका गल्ती स्वीकार्दै जनताले नरुचाएका पुराना नेतालाई पाखा लगाएर नयाँ पुस्तासँग सहकार्य गर्ने, राष्ट्र हाँक्ने जिम्मा पाएकाहरूले आक्रोशलाई नयाँ सोचमा रूपान्तरण गर्नेमा ध्यान दिनुपर्छ।

यो वर्ष अर्थात् सन् २०२५ को विजयादशमी अमेरिका-क्यानडामा अक्टोबर १  बुधबार र नेपाल वा भारतमा अक्टोबर २ बिहीबार परेको छ।

आफ्नो स्वतन्त्रता, स्वच्छन्द उडान, कर्म र मिहिनेतबाट देशको प्रधानन्यायाधीश हुँदै प्रधानमन्त्री भएर इतिहास रचेकी महिलाको सरल पहिरनले लोकलाई पक्कै ठूलो सन्देश दिइरहेको छ।

लोकतन्त्रबाट प्राप्त अधिकारको प्रयोग गर्दै जेनजीहरूले भ्रष्टाचारको अन्त्य र सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध हटाउन माग राख्दै आन्दोलन गरेका हुन्। यसले लोकतन्त्रलाई थप उन्नत बनाउने अपेक्षा गर्न सकिन्छ।

अब जेनजीले  संविधानका धारा आफै पढ्न पर्छ, त्यसका कानूनी गाँठाहरूमा आफै घोत्लिनुपर्छ। राजनीति र कूटनीतिबाट भागेर होइन, त्यसमा होमिनुपर्छ। किनभने धेरै कुराको उत्तर च्याटजीपीटी र ग्रोकमा भेट्टाइँदैन।

२०६२/६३ को १९ दिने जनआन्दोलनमा भन्दा यी तीन दिनमा बढी मानिस मारिएका छन्। १० वर्षे माओवादी द्वन्द्वमा भन्दा बढी सार्वजनिक सम्पत्तिमा क्षति भएको छ।

चाडबाडको मुखमा हुनसक्ने  खतरालाई ध्यानमा राख्दै असुरक्षा, कालो बजारी र महँगी नियन्त्रण गरियोस्। यातायातको व्यवस्थामा समुचित ध्यान दिइयोस्।

पहिल्यैबाट लैंगिक तथा यौनजन्य हिंसा छ समाजमा। अन्य अपराधका घटनामा जेल सजाय भोगिरहेकाहरूको उन्मुक्तिले समाजमा त्रास सिर्जना भइरहेको छ।

यो संविधान लेख्न धेरै योगदान गरेका दलहरूले अब घोषणा गरिएको चुनावमा जानबाट हच्कन हुँदैन। अर्को द्वन्द्वको खेतीपाती गर्ने हो भने  त्यसले ठीक ठाउँमा लैजाँदैन।

प्रणालीलाई दोष मात्र दिएर त्यसले समाधान कसरी दिन्छ? विवेकले काम गरे सुखद परिणाम खोज्न सकिने सम्भावना रहन्छ। तर दम्भ र अहंकार बोकेर हिँडे, फेरि पनि आउने दुष्परिणाम नै हो।

जसले अपराध गरेको छ, त्यसबाट न्याय अपेक्षा गर्न सकिँदैन। जेन–जी र बाँकी जनताले यो सन्देश देशबाट मात्र होइन, सारा विश्वभरबाट दिइसकेका छन्।

धेरैको दैनिक जीवन नै बनिसकेका ती सामाजिक सञ्जाल नेपालमा दर्ता नै गर्न आएनन् भने के हुन्छ? के नेपाल सरकारले यसको अवस्थाको विश्लेषण गरेको छ?

मार्क्सले धर्मलाई अफिम भनेका थिए तर भाषा र जातको गलत व्याख्या पनि एक प्रकारको अफिम नै रहेछ। त्यसकै नाममा चुनावी शिकार खेल्न दिल्ली र कलकत्ताबाट आइपुग्छन् खेलाडीहरू।

एकचोटिका लागि मात्र भन्दै नवौँ महाधिवेशनमा अध्यक्षका लागि मत मागेका ओली तेस्रो पटक अध्यक्ष हुने तयारीमा छन्। अब उनी प्रतिष्पर्धीविहीन अध्यक्ष बन्न चाहन्छन्।