५३ वर्षअघि साँखुस्थित बज्रयोगिनीको लोकेश्वर मूर्ति चोरिनबाट जोगाउँदा दुई जनाको ज्यान गयो। सूर्यमानको शरीरमा गोली दागियो। तर, सरकारले पक्राउ परेका चोरसमेत सार्वजनिक गरेन।

नगर प्रहरीमा कार्यरत महिला कर्मचारीलाई सुत्केरी अवस्थामा मानसिक यातना दिएको आरोपमा मुछिएका काठमाडौँ महानगरका नगर प्रहरी प्रमुख राजुनाथ पाण्डेलाई महानगरले उजुरी आएपछि पनि पदक दिएको खुलेको छ।

साथीहरूले बनाएको काठको बसका लागि भ्यालले घरको फलामबाट दुई वटा पाङ्ग्रा बनाउँछन्। बाँकी पाङ्ग्राका लागि शिक्षकको घरको त्रिशूल र विद्यालयको घण्टी चोर्छन्। जातीय विभेद र गरिबीको कथा यहाँबाट शुरू हुन्छ।

धेरै पूर्वकुमारीले विवाह गरेर आफू अनुकूलको जीवन बिताइरहेका छन्। तर कुमारीबारे चलेका अनेक मिथक र फिल्मले गलत सन्देश दिँदा विवाहबारे भ्रम फैलिएको अध्येताहरू बताउँछन्।

पुरातत्व विभागले तयार पारेको प्रतिवेदनमा टुकुचामाथि बनेको सुरुङ पुरातात्विक महत्त्वको भएको भन्दै यो खण्डित हुनुमा काठमाडौँ महानगर नै जिम्मेवार भएको उल्लेख छ।

शहर सुन्दर बनाउने भन्दै काठमाडौँ महानगरपालिकाले सडक र फुटपाथमा गरिखाने वर्गप्रति देखाइरहेको व्यवहारले शहर कसका लागि भन्ने प्रश्न जन्माएको छ।

धेरै पूर्वकुमारीले विवाह गरेर आफू अनुकूलको जीवन बिताइरहेका छन्। तर कुमारीबारे चलेका अनेक मिथक र फिल्मले गलत सन्देश दिँदा विवाहबारे भ्रम फैलिएको अध्येताहरू बताउँछन्।

नेपालमा २००७ सालपछि मूर्ति चोरी हुन थालेको इतिहासकारहरू बताउँछन्। २०४२ सालपछि चोरी भएका कतिपय मूर्ति फिर्ता आउन थाले पनि कसले चोरेको थियो र कसरी विदेश पुर्‍याइए भन्ने पत्ता लाग्दैन।

नेपालमा २००७ सालपछि मूर्ति चोरी हुन थालेको इतिहासकारहरू बताउँछन्। २०४२ सालपछि चोरी भएका कतिपय मूर्ति फिर्ता आउन थाले पनि कसले चोरेको थियो र कसरी विदेश पुर्‍याइए भन्ने पत्ता लाग्दैन।

केशरमहल परिसरमा छरिएका पुस्तक र कागजपत्र आफ्ना नभएको पुस्तकालयको दाबी छ। केशरमहल पुनर्निर्माणको ठेक्का लिएको कम्पनीले भने पुस्तकालयले जिम्मा नलिए ती सामग्री कवाडीमा दिने वा नष्ट गर्ने जनाएको छ।

कुमारी चलचित्रमा जर्मनको इस्टम्यान कम्पनीको मिचेल क्यामेरा र मलेसियाबाट ल्याएको नाइग्रा भन्ने टेप–रेकर्डर प्रयोग भएको थियो। कुमारी बनेपछि नेपालमा ‘ब्याल्क एन्ड ह्वाइट’ चलचित्र बन्न बन्दै भयो।

काठमाडौं महानगरका मेयर बालेन साहले तीन महिनाअघि भूमि आयोगसँग सम्झौता गरेर सुकुमबासी र भूमिहीनको समस्या समाधान गर्ने वाचा गरेका थिए। तर, त्यसलाई उल्लंघन गर्दै उनले सुकुम्वासी बस्तीमा डोजर पठाए।

काठमाडौं महानगरका मेयर बालेन साहले तीन महिनाअघि भूमि आयोगसँग सम्झौता गरेर सुकुमबासी र भूमिहीनको समस्या समाधान गर्ने वाचा गरेका थिए। तर, त्यसलाई उल्लंघन गर्दै उनले सुकुम्वासी बस्तीमा डोजर पठाए।

विधिभन्दा बल प्रयोगमा रुचि देखाइरहेका काठमाडौँ महानगरका मेयर बालेन साह सुकुमबासी बस्तीमा डोजर चलाउने अग्रसरताले अर्को विवादमा मुछिएका छन्।

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीबाट प्रतिनिधिसभा सदस्यमा निर्वाचित भएकाहरू कोही एमालेको राजनीतिबाट आएका छन् भने कोही विभिन्न व्यवसायमा संलग्नहरू छन्।

देशभर लोकतन्त्रको सबैभन्दा ठूलो उत्सव चलिरहँदा भुइँमान्छेमा भने उत्साह देखिएन। यसको कारकका रूपमा खासगरी विगतमा नेताहरूले गरेका बाचा पूरा नहुनु देखिन्छ।

स्थापित पार्टी र नेताहरूप्रतिको असन्तुष्टि प्रकट गर्न देखापरेको स्वतन्त्र उम्मेदवारप्रतिको आकर्षणको लाभ भने स्वतन्त्र पार्टीलाई पुग्ने देखिएको छ।

बजेट अभावमा मतदाता शिक्षा कार्यक्रमका लागि घरदैलो कार्यक्रम गर्न नसकिएको बताउने निर्वाचन आयोगले कलाकारहरूलाई राखेर चारतारे होटलमा मतदान गर्ने तरिका सिकाउँदै प्रचार गरिदिन आग्रह गरेको थियो।

क्षेत्र नं. १ मा पर्ने काठमाडाैँ महानगर वडा नं. ३१ जागृती टोलको सुकुम्बासी बस्तीमा १०९ घरटहरा छन्। चुनाव जितेर जानेले फेरि बस्ती उठाउने हुन् कि भन्ने चिन्ता यहाँका बासिन्दालाई छ।

परम्परागत रूपमा जित्दै आएको काठमाडौँ–२ बाट एमालेले मणिराम फुयाँललाई उम्मेदवार बनाउँदा उनलाई टक्कर दिने तीन महिला उम्मेदवार ओनसरी घर्ती, कुन्तीदेवी पोखरेल र सोविता गौतमले पनि चर्चा बटुलिरहेका छन्।