युक्रेन शान्तिका लागि ट्रम्प–पुटिनको अलास्का भेट कति प्रभावकारी होला?

संयुक्त राज्य अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनबीच आउँदो शुक्रबार अमेरिकाको अलास्का राज्यमा भेटवार्ता हुने तय भएको छ। यस भेटवार्ताको मुख्य उद्देश्य सन् २०२२ को फेब्रुअरीदेखि चलिरहेको युक्रेन युद्ध अन्त्यका लागि मार्ग प्रशस्त गर्नु हो।

राष्ट्रपति ट्रम्पले आफ्नो दोस्रो कार्यकाल शुरू गरेदेखि नै '२४ घण्टामै युद्ध सकाउने' दाबी गर्दै शान्ति स्थापनाका लागि पहल गरेका छन्। यद्यपि, हालसम्मका वार्ताहरूले ठोस प्रगति हासिल गर्न सकेका छैनन्।

शुक्रबार राष्ट्रपति ट्रम्पले सामाजिक सञ्जाल ट्रुथ सोसलमार्फत बैठक अलास्कामा हुने घोषणा गरे, जसलाई क्रेमलिनले पनि पुष्टि गरेको छ। क्रेमलिनका अनुसार, यो स्थान 'तार्किक र उपयुक्त' छ। 

ऐतिहासिक रूपमा सन् १८६७ मा रुसले अलास्का अमेरिकालाई बेचेको थियो। भौगोलिक रूपमा पनि यो स्थान रुस र अमेरिकाबीचको सहकार्यका लागि महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। 

क्रेमलिनका सल्लाहकार युरी उशाकोभले अलास्का र आर्कटिक क्षेत्रमा दुवै मुलुकका आर्थिक हितहरू मिल्ने भएकाले यो भेटवार्ता उपयोगी हुने बताएका छन्।

ट्रम्पले पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै भने, “केही भूभागहरू साटासाट गरिनेछ, जसबाट दुवै देशलाई लाभ हुनेछ।” यसबाट दुई देशबीच केही सम्झौता हुन सक्ने सङ्केत मिलेको छ।

यता, युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीले युक्रेनको सहभागिताबिना गरिने कुनै पनि निर्णय प्रभावकारी नहुने बताएका छन्। शनिबार सामाजिक सञ्जालमार्फत वक्तव्य जारी गर्दै जेलेन्स्कीले भने, “युक्रेनका नागरिकले आफ्नो भूमिमा कुनै पनि किसिमको अतिक्रमण स्वीकार गर्दैनन्। हाम्रो सहभागिताबिना गरिने निर्णय शान्तिप्रति सहयोगी हुने छैनन्।”

उनले युक्रेन वास्तविक र परिणाममुखी शान्ति प्रक्रिया अपनाउन तयार रहेको स्पष्ट पारे। तर यस्तो शान्ति सम्मानजनक र देशको सार्वभौमिकतालाई सम्मान गर्ने किसिमको हुनुपर्नेमा जोड दिए।

जेलेन्स्कीले यो शिखर बैठकलाई त्रिपक्षीय बनाउने चाहना व्यक्त पनि गर्दै आएका छन्। उनको भनाइमा, पुटिनसँगको प्रत्यक्ष भेट नै शान्तिको एक मात्र उपाय हो। 

यद्यपि, रुसले युक्रेनसँगको प्रत्यक्ष वार्तालाई अन्तिम चरणमा मात्र सम्भव हुने बताउँदै आएको छ। ट्रम्पले पनि जेलेन्स्कीलाई भेट्नु अनिवार्य नभएको संकेत दिएका छन्, जसले गर्दा त्रिपक्षीय बैठकको सम्भावना कम देखिन्छ।

हालसम्म, रुस र युक्रेनबीच शान्ति वार्ताका अनेक प्रयासहरू भए पनि कुनै ठोस सहमति भएको छैन। युक्रेन युद्ध अन्त्यका लागि पश्चिमी मुलुकहरूले तत्काल युद्धविरामको आह्वान गरिरहेका छन्। 

तर, रुसले भने युद्धविरामका लागि विभिन्न शर्तहरू राखेको छ, जसमा युक्रेनले तटस्थ राष्ट्रको हैसियतमा बस्ने, नेटोमा नजाने, पश्चिमी सैन्य सहायता अस्वीकार गर्ने र चार वटा क्षेत्र खाली गर्नुपर्ने विषय समावेश छन्।

राष्ट्रपति ट्रम्प र पुटिनबीच अन्तिमपटक सन् २०१९ मा जापानको जी–२० सम्मेलनमा भेट भएको थियो। त्यसपछि यो भेटलाई दुई नेताबीचको सम्बन्ध र युक्रेन युद्धको भविष्यका लागि महत्त्वपूर्ण मानिएको छ।

सन् २०२२ को फेब्रुअरीदेखि जारी द्वन्द्वका कारण हजारौँ मानिसले ज्यान गुमाइसकेका छन् र करोडौँ विस्थापित हुन बाध्य भएका छन्।