मानसिक स्वास्थ्य समस्याबाट पीडित व्यक्ति उपचारका लागि मनोचिकित्सक या मनोवैज्ञानिक परामर्शदाताकहाँ पुग्छन्। तर त्यस्ता कतिपय विशेषज्ञको अव्यावसायिक अभ्यास र गलत व्यवहारले बिरामीलाई थप पीडा दिइरहेको छ।

२०५७ सालदेखि सञ्चालित वीर अस्पतालको बर्न युनिट बन्द भएको पनि नौ वर्ष बितिसक्यो। पुनः सञ्चालनमा आउन नसक्नुको कारण अस्पतालका चिकित्सकहरूलाई समेत थाहा छैन। 

जलनको उपचार गरिने अस्पतालसम्बन्धी जानकारी समयमा नपाउँदा बिरामीको ज्यानै जानुका साथै परिवारले समेत ठूलो सास्ती र आर्थिक क्षति ब्यहोर्नुपरेको छ। 

आगोमा जलेर घाइते हुने घटना धेरैजसो दुर्गम क्षेत्रमा बढ्दै गएको छ। जतिसक्दो चाँडै अस्पताल पुर्‍याएर प्राथमिक उपचार गराइहाल्नुपर्ने त्यस्ता बिरामीकाे उपचार र बचावट दूरीकै कारण चुनाैतीपूर्ण बन्दै छ। 

विभिन्न अस्पताल र संस्थामा गई तालिम र थेरापी लिएपछि आफ्ना बालबालिकामा देखिएका परिवर्तनबाट अभिभावक उत्साही छन्। तर अटिजमसम्बन्धी प्रशिक्षण र उपचारको महँगो शुल्कले उनीहरूमा चिन्ता बढाएको छ।

ग्रामीण पर्यटन क्षेत्रमा घुम्न, रमाउन र अध्ययन तथा सरसहयोग गर्न टाढा–टाढाबाट विद्यार्थीहरू जाने क्रम बढेको छ। तर लामो तयारीसहित हिँडेका पाहुनाले समुदायबाट सूचना नपाउँदा यस्तोसम्म कष्ट आइपर्छ! 

जन्मजात श्रवण क्षमता नभएका बालबालिका र कुनै रोग वा दुर्घटनाका कारण नसुन्ने भएका मानिसले चिकित्सकसँग सल्लाह गरेर समयमै कक्लिअर इम्प्लान्ट गरेमा सुन्न सक्छन्। 

काठमाडौँ उपत्यकाका ठाउँठाउँमा अहिले ‘बबल टी’ पसल खुलेका छन् जहाँ परम्परागत चियापसल र ‘क्याफे’हरूमा पाइनेभन्दा भिन्न पेयको स्वादले सबै उमेरका ग्राहकहरूलाई तानिरहेको भेटिन्छ।

अध्ययनको लागि अमेरिका पुगेका डा. दिग्विजय राजा महत म्यासाचुसेट्स इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीमा क्यान्सरसम्बन्धी अनुसन्धानरत छन्। नेपालमा उच्च प्रविधिको क्यान्सर अनुसन्धान प्रयोगशाला बनाउने उनको सपना छ।

काठमाडौँका चार युवा मिलेर दुर्घटनामा परेका वा कुनै रोग लागेका व्यक्तिहरूलाई सहयोग जुटाउन उनीहरूका घाउ या रोगको अवस्थालाई कलात्मक ‘पेन्टिङ’मा उतारिरहेका छन्।

प्रजनन उमेरमा हुने महिनावारी प्राकृतिक प्रक्रिया भए पनि धर्म र परम्पराका नाममा ‘बार्नु पर्ने’ चलनले महिलामाथि विभेद र छुवाछुत हुने गरेको छ।

मूत्र प्रणाली र पित्तथैलीमा हुने पत्थरीको समस्या लिएर अस्पताल जाने बढेका छन्। पित्तथैलीमा पत्थरी भए शल्यक्रिया नै गर्नुपर्ने हुन्छ। यद्यपि, खानपानमा ध्यान दिए जोखिम कम हुने चिकित्सकहरू बताउँछन्।

उत्पादन र आपूर्ति बढे पनि बजारमा माग नबढेको कारण तरकारीको मूल्य एक्कासि घट्दा किसान र व्यवसायी दुवै मारमा परेका छन्।

बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट लिएको ऋणको सावाँ या ब्याज मात्र भए पनि मिनाहा हुने आशामा सयौँ महिला प्रसाईं नेतृत्वको ‘आन्दोलन’मा सहभागी हुन काठमाडौँ आएका छन्। 

उपचारका क्रममा बिरामीको मृत्यु भएपछि चिकित्सकमाथि हातपात भएको भन्दै सुरक्षाको माग राखेर पाटन अस्पतालका चिकित्सकहरू आकस्मिकबाहेकका सेवा ठप्प पारेर आन्दोलनमा उत्रिएका छन्।

कार्यस्थलमा कम्प्युटर, ल्यापटप र मोबाइलजस्ता डिजिटल उपकरणमा लगातार काम गर्नेहरूको आँखाको समस्या बढ्दै गएपछि चिकित्सकले सावधानी अपनाउन आग्रह गरेका छन्।

वीर अस्पतालले ‘अतिविशिष्ट’ र ‘विशिष्ट’हरूका लागि भनेर अलग्गै वार्ड छुट्ट्याएको चार दशक नाघिसक्यो। तर केही अपवाद बाहेकका उच्चपदस्थहरू उपचार लिन नगएपछि महँगा बेडको रेखदेखमै राज्यको लगानी खेर गइरहेको छ। 

डाक्टरमाथि आक्रमणका घटना दिनप्रतिदिन बढेको भन्दै त्यो रोकिनुपर्ने मागका साथ शिक्षण अस्पतालमा कार्यरत आवासीय चिकित्सकहरू बिरामीको उपचार गर्न छाडेर आन्दोलनमा होमिएका हुन्। 

काठमाडौँको रत्नपार्कबाट भक्तपुरको सूर्यविनायकसम्म द्रुत बस सेवा शुरू भएपछि यात्रु उत्साहित छन् नै तर, यस्तो सेवा सधैँभरि पाइन्छ कि पाइँदैन भन्नेमा उनीहरू चिन्तित छन्। 

सूर्यविनायकदेखि रत्नपार्कसम्म द्रुत गतिमा बस चल्ने भएपछि यो रुटमा दैनिकजसो यात्रा गर्ने यात्रुहरू उत्साहित भएका छन्। तर, यो सेवा दीर्घकालीन हुने हो या होइन भन्ने चिन्ता उनीहरूमा छ।