काठमाडौँ महानगरमा ‘बेसमेन्ट’ खन्दा छिमेकीको घर चर्केको उजुरी बढ्यो

काठमाडौँ– काठमाडौँ महानगरपालिका (कामपा) मा भवन निर्माणका लागि बेसमेन्ट खन्दा निर्माण पक्षले सुरक्षा उपाय नअपनाएका कारण छिमेकीको घर चर्केको उजुरी संख्या बढेको छ।

कामपा शहरी व्यवस्थापन विभागका प्रमुख इन्जिनियर हरिश्चन्द्र लामिछानेका अनुसार पछिल्लो समय घर चर्केको, कोल्टिएको र घरमा बस्न असुरक्षा महसुस भएको भन्दै क्षतिपूर्तिको मागसहित उजुरी दिने छिमेकीको संख्या बढेको छ।

उनका अनुसार, भवनको नक्सा स्वीकृत गर्दा नै यस्ता निर्माण कार्यमा बलियो सुरक्षा उपायको प्रबन्ध गर्न र छिमेकीलाई असर नगर्ने प्रतिबद्धता घरधनीले गर्नुपर्ने माग गरिएको छ। “यस्ता समस्या पहिले थोरै सुनिन्थे। अहिले बढ्न थाले। यसको दिगो समाधानका लागि प्राविधिक तथा सामाजिक पक्षको गहन अध्ययन गर्नुपर्छ,” उनले भने। उनले विज्ञ र सरोकारवालाहरूको सहयोगमा समस्या समाधानलाई अगाडि बढाउने बताए।

उनका अनुसार, कानूनी दायराभित्र रहेर पनि निर्माण पक्षले लापरबाही गर्दा समस्या आएको हो। भवन नक्सा स्वीकृति लिँदा तोकिएका शर्तको पूर्ण पालना हुनुपर्छ। “सर्त पूरा नहुँदा विवाद सिर्जना हुन थाले। यसले निर्माण अवधि पनि लामो हुन्छ र खर्च पनि बढ्छ,” उनले भने।

उजुरी परेपछि प्राविधिक टोलीलाई स्थलगत निरीक्षणमा पठाइन्छ। त्यस टोलीले दिएको प्राविधिक प्रतिवेदनका आधारमा पीडितको क्षतिपूर्ति कम हुने प्रक्रिया अवलम्बन गरेर कारबाही अगाडि बढाइएको लामिछानेले बताए।

विभागका स्ट्रक्चर इन्जिनियर सन्तोष पाण्डेयका अनुसार बेसमेन्ट खनेका कारण आफ्नो घर चर्किएको भनेर उजुरी दिनेहरूको संख्या दैनिक ३० को हाराहारीमा पुगेको छ। वडा नम्बर १३, १४, १५, ७ सहितका वडाबाट धेरै उजुरी र गुनासो रहेको पाण्डेयको भनाइ छ।

जिओटेक्निकल इन्जिनियर उदयराज न्यौपानेका अनुसार, मानिस-मानिस छिमेक भएजस्तै जमिन सतहको माटोको पनि आपसमा सम्बन्ध हुन्छ। यसलाई खन्दा सम्बन्ध टुट्छ। यो पक्षलाई नबुझ्दा समस्या आएको हो। भवन निर्माण गर्दा भवन निर्माण संहिताले निर्माण सुरक्षा अपनाउनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ। यस्तै, मुलुकी देवानी संहिता २०७० को परिच्छेद ३ को दफा २७८ बमोजिम निर्माणसम्बन्धी काम गर्दा सुरक्षात्मक उपाय अपनाउनुपर्छ।

“कुनै व्यक्तिले आफ्नो घर वा जग्गामा कुनै काम गर्दा सँधियारको घर वा जग्गा वा सँधियारलाई कुनै किसिमको हानिनोक्सानी नहुने वा असर नपर्ने गरी सुरक्षात्मक उपाय अपनाउनुपर्नेछ,” उनले भने।