साहित्यकार, संगठक र विचारक मित्रलाई अन्तिम बिदाइ

प्राडा पाण्डेयको मूल व्यक्तित्व मार्क्सवादी समालोचक र साहित्य चिन्तकको हो। उहाँ राम्रो कवि पनि हुनुहुन्थ्यो। नेपालको मार्क्सवादी समालोचना क्षेत्रको थोरै उल्लेखनीय व्यक्तित्वहरूको लहरमा पर्नुहुन्छ।

रचना पठन र मूल्यांकनको सवाल

साहित्य पढ्दा जन्मने आँसु, क्रोध र घृणाबाट पनि सौन्दर्यानुभूति हुन्छ। ओस्त्रोभ्स्कीको 'आग्नीदीक्षा' होस् वा मदनमणि दीक्षितको 'माधवी' वा भीष्म साहनीको 'तमस' पढ्दा होस् हाम्रा आँखा रसाउँछन्।

उनीहरूलाई सम्झनुको अर्थ

जेठ पहिलो साता तीन कविको सम्झना गरियो। गोकुल जोशी र सिद्धिचरण श्रेष्ठको जन्मजयन्ती तथा कृष्ण सेन 'इच्छुक'को स्मृति दिवस मनाइरहँदा उनीहरूले प्रतिरोधी चेतना फैलाउन गरेको योगदान पनि सम्झनुपर्छ।

को हुन् साहित्यको उन्नयनका अवरोधक?

धेरैतिरबाट साहित्यिक संस्थाहरूका बारेमा तीखा टिप्पणीहरू हुने गरेका छन्। पूर्वाग्रह र निहित उद्देश्य राखेर गरिएकाबाहेक अन्य टिप्पणीहरू महत्त्वपूर्ण छन्।

के समालोचना मरेकै हो?

सत्ता र सञ्चार प्रविधिले आज रचना गरेको दृष्टिकोण र प्रवृत्ति आलोचनात्मक चेतनाको विरोधमा छ। व्यक्ति आफ्नो सत्यलाई, अनुभव र बुझाइलाई नै सबैथोक ठान्दैछ। यसको प्रभाव सिर्जनाको संसारमा पनि पर्दैछ।

आलोचनात्मक विवेकलाई अझ धारिलो बनाउनुपर्ने समय 

विख्यात साहित्यकार मिलान कुन्देरा सुन्दर वा 'स्वर्ग'को सपना मनुष्यको सबैभन्दा पुरानो सपना हो भन्छन्। यसका निम्ति स्रष्टा मात्र होइन, यस्तो सपना देख्ने सबैले आफ्नो आलोचनात्मक विवेकलाई समृद्ध गर्नैपर्छ।